De verborgen wortels van rijangst: agorafobie en sociale angst uitgelegd
Rijangst lijkt op het eerste gezicht simpel: je durft niet (meer) te rijden. Maar onder de oppervlakte speelt soms iets diepers. Veel mensen met rijangst hebben geen angst voor de auto zelf, maar voor wat er kan gebeuren als ze eenmaal onderweg zijn. De kern? Niet zelden liggen agorafobie of sociale angst aan de basis van hun klachten. Begrijpen waar deze angsten vandaan komen, is de eerste stap.
Wat is agorafobie?
Agorafobie is meer dan “pleinvrees”. Het is de angst om op plekken te zijn waar je niet makkelijk weg kunt of waar hulp misschien niet bereikbaar is. Voor mensen met agorafobie zijn het niet de pleinen zelf die eng zijn, maar de situatie van ‘vastzitten’ zonder controle.
Achter het stuur vertaalt zich dat naar angst voor files, bruggen, tunnels, snelwegen of zelfs het autorijden in z’n geheel. De gedachte “Wat als ik straks niet weg kan?” zorgt voor paniek nog voordat de auto gestart is. Deze angst maakt het verleidelijk om het autorijden volledig te vermijden, wat op korte termijn rust geeft, maar de angst op lange termijn versterkt.
Wat is sociale angst?
Sociale angst draait om de angst om beoordeeld, bekeken of afgewezen te worden. Het gaat niet om de omgeving zelf, maar om het gevoel dat je “faalt” in de ogen van anderen. Dit kan ook sterk aanwezig bij rijangst: mensen zijn bang om fouten te maken in het verkeer, bang dat andere weggebruikers boos worden of hen raar aankijken als ze iets ‘verkeerd’ doen.
Een simpele parkeeractie of invoegen op de autosnelweg kan dan al verlammend voelen. De gedachte “Iedereen kijkt naar mij, straks veroorzaak ik iets” zorgt ervoor dat je liever helemaal niet rijdt.
Waarom het verband met rijangst belangrijk is
Als je alleen kijkt naar het rijgedrag, mis je de kern. Rijangst is vaak een symptoom van een dieper liggend patroon van angst. En zolang die oorzaak niet wordt aangepakt, blijft autorijden een strijd.
Door het verschil te herkennen tussen agorafobie en sociale angst kun je beter begrijpen waar de spanning vandaan komt en daarop gericht werken.
Bijvoorbeeld:
-
Heb je angst voor controleverlies en situaties waar je ‘vastzit’? Dan kan agorafobie meespelen.
-
Ben je bang dat anderen je beoordelen of afwijzen? Dan is het waarschijnlijker dat sociale angst een rol speelt.
Wat kun je doen?
Gelukkig is er hulp. Cognitieve gedragstherapie (CGT) en exposuretherapie worden veel ingezet met succes. Je leert stapsgewijs omgaan met de spanning, je gedachten uit te dagen en jezelf opnieuw veilig te voelen in situaties die eerder stressvol waren.
Een andere belangrijke stap is erkenning. Alleen al het weten dat je niet gek bent en dat er woorden bestaan voor wat je voelt, kan bevrijdend zijn.
Begin klein. Een korte rit door je wijk. Een stukje snelweg als bijrijder. Bouw het op. Geef jezelf de tijd. Het doel is niet om perfect te rijden, maar je vertrouwen terugwinnen.
Tot slot: jij bent niet alleen
Misschien voel jij je soms de enige met deze angsten. Maar dat ben je niet. Duizenden mensen lopen rond met dezelfde onzichtbare drempels. Het verschil? Sommigen delen het, durven hulp te zoeken en zetten kleine stappen vooruit.
Herken jij jezelf in deze vormen van angst?
Laat een reactie achter in het reactieveld hieronder