Rijangst door vaardigheidstekort: hoe je je vertrouwen terugwint
Als exposure therapeut gespecialiseerd in rijangst zie ik het keer op keer: mensen die ooit vol goede moed begonnen aan hun rijopleiding, maar onderweg vastliepen. Niet per se door een heftige gebeurtenis of trauma, maar simpelweg door een gebrek aan beheersing van essentiële rijvaardigheden. En dat is goed nieuws want waar een tekort aan vaardigheden zit, ligt ook een kans om te leren, te groeien en opnieuw vertrouwen op te bouwen.
Wat is een vaardigheidstekort?
Een vaardigheidstekort betekent dat iemand nog onvoldoende controle of ervaring heeft in bepaalde onderdelen van het autorijden. Dit kan variëren van voertuigbeheersing (zoals sturen, gas geven en remmen) tot kijkgedrag, verkeersinzicht of het omgaan met drukke situaties. Mensen met rijangst voelen zich hierdoor snel overweldigd of machteloos in het verkeer. De angst zegt dan eigenlijk: “Ik weet niet zeker of ik dit aankan.”
Het is belangrijk om dit niet te interpreteren als een gebrek aan karakter of durf, maar als een signaal dat iemand nog niet de juiste voorwaarden heeft om met vertrouwen te rijden.
Angst is een signaal, geen vijand
Angst wordt vaak gezien als iets dat je moet onderdrukken of vermijden, maar binnen exposure therapie zien we angst als een waardevol waarschuwingssignaal. Het geeft aan waar groei mogelijk is. Wanneer iemand bijvoorbeeld angstig wordt bij het invoegen op een snelweg, zegt dat vaak meer over hun onzekerheid over voertuigcontrole of verkeersinzicht dan over de snelweg zelf. Door deze signalen serieus te nemen, kun je gericht oefenen en de vaardigheden versterken die nog ontbreken.
Tips voor rijinstructeurs (en coaches)
-
Werk met acceptatie, niet met forceren. Forceer je leerling niet door moeilijke situaties heen, maar help hen stapsgewijs te groeien. Angst neemt af als iemand zich veilig en competent voelt.
-
Splits complexe handelingen op. Begin bij de basis: de fysieke handelingen. Laat de leerling eerst rustig oefenen met gas geven, remmen en sturen, als rij instructeur weet je het beste waar dit kan. Pas wanneer deze controle er is, voeg je onderdelen toe zoals spiegelen en verkeersobservatie. Eerst fysieke beheersing, dan mentale verwerking.
-
Herken het verschil tussen vermijding en veiligheid. Laat de leerling oefenen binnen hun comfortzone, maar zorg dat ze regelmatig (en bewust) kleine stappen daarbuiten zetten.
-
Geef ruimte voor herhaling. Oefenen is essentieel. Niet één keer iets durven, maar vaker totdat het vertrouwd voelt.
-
Bouw aan zelfvertrouwen. Benoem iedere vooruitgang, hoe klein ook. Zo leert de leerling dat hij of zij wél in staat is om te groeien.
Voor mensen die het zelf willen aanpakken
-
Erken je angst zonder oordeel. Angst betekent niet dat je zwak bent. Het betekent dat je iets belangrijks nog mag leren.
-
Oefen in kleine stapjes. Begin in rustige gebieden waar je je veilig voelt. Oefen alleen het rijden zelf, zonder druk van verkeer.
-
Werk samen met een veilige begeleider. Iemand die rustig blijft, niet oordeelt en je positieve feedback geeft.
-
Gebruik ademhaling als anker. Diepe, rustige ademhaling helpt je lichaam om te kalmeren wanneer je spanning voelt.
-
Vier je successen. Hou een dagboek bij waarin je bijhoudt wat goed ging. Elk succes, hoe klein ook, is bewijs dat je verder komt.
Tot slot
Vaardigheidstekort is geen eindstation, maar een beginpunt. Rijangst is niet wie je bent, maar een tijdelijke staat die je kunt veranderen door gericht te oefenen en je grenzen te verleggen. Met de juiste begeleiding, aanpak en mindset kun je weer vertrouwen krijgen in jezelf én in het verkeer.
Durf klein te beginnen. Durf te oefenen. En durf te geloven dat je het kunt want dat is precies wat nodig is om weer met vertrouwen de weg op te gaan.
Laat je antwoord achter in het reactieveld hieronder en krijg GRATIS advies